Polipy zatok to miękkie, niewielkie guzki, które powstają na skutek rozrostu błony śluzowej. Ich wystąpieniu sprzyja m.in. przewlekłe zapalenie zatok przynosowych. Początkowo stosuje się leczenie farmakologiczne, jeśli jednak leki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, zwykle niezbędna jest operacja.

Polipy nosa powstają na wyścielającej zatoki przynosowe błonie śluzowej, której funkcjonowanie zostało zaburzone. Są to miękkie, bezbolesne rozrosty tkanek w kształcie przypominającym nieco krople wody. Często zlokalizowane są nie tylko na błonie śluzowej w przewodach nosowych i zatokach przynosowych, ale również bezpośrednio u ujścia zatok do jamy, co jest przyczyną uczucia zatkania nosa oraz szeregu innych objawów.

Objawy polipów zatok

Objawy polipów zatok bywają podobne do symptomów występujących w przebiegu przewlekłego zapalenia zatok. Ich specyfika zależy przede wszystkim od miejsca występowania i wielkości zmiany. Niewielkie polipy mogą nawet nie być odczuwalne przez pacjenta. Przy polipach znacznych rozmiarów, które zatykają ujścia zatok, może pojawić się szereg dość uporczywych dolegliwości.

Do najważniejszych objawów polipów zatok zaliczamy:

• wyciek surowiczej lub ropnej wydzieliny z jam nosa
• przewlekłe uczucie zatkanego nosa i problemy z oddychaniem przez nos
• spływanie treści surowiczej po tylnej ścianie gardła (często skutkuje to kaszlem)
• upośledzenie węchu, a w konsekwencji również upośledzenie smaku
• łzawienie
• uczucie ucisku u nasady nosa
• bóle głowy (a nawet twarzy), zwykle nasilające się przy pochylaniu
• chrapanie związane z koniecznością oddychania przez usta
• w zaawansowanym stadium choroby zniekształcenie struktur nosa

Jakie są przyczyny polipów zatok?

Konkretna przyczyna formowania się polipów zatok nie została do końca poznana. Wykazano jednak, że w przypadku pacjentów z polipami występuje inna odpowiedź układu immunologicznego na zakażenie niż u innych pacjentów. Do ich wystąpienia przyczyniają się choroby, w których dochodzi do długotrwałych zmian zapalnych lub alergicznych w okolicach zatok przynosowych. Znacznie częściej pojawiają się u osób dorosłych, głównie mężczyzn.

Istnieje grupa schorzeń, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia polipów. Jest to m.in.:

• astma (szczególnie astma aspirynowa)
• alergiczny nieżyt nosa
• alergiczne grzybicze zapalenie zatok
• alergiczne ziarniniakowe zapalenie naczyń
• mukowiscydoza
• zespół Churga i Strauss (zapalenie naczyń)
• rodzinną predyspozycję do występowania polipów zatok

Diagnostyka polipów zatok

Wstępne rozpoznanie polipów odbywa się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania laryngologicznego i badań dotykowych. Duże polip można trafnie zidentyfikować podczas rynoskopii przedniej. Mniejsze polipy widoczne są wyłącznie podczas badania endoskopowego. Niekiedy wykonywana jest również fiberoskopia, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny w celu precyzyjnego zlokalizowania zmian. W przypadku polipów o alergicznej etiologii należy przeprowadzić badania w kierunku tego konkretnego schorzenia, np. testy alergiczne.

Jak leczyć polipy zatok?

W pierwszej kolejności wdrażane jest leczenie zachowawcze oparte na farmakoterapii. Przy alergicznej etiologii polipów podawane są leki antyalergiczne. Miejscowo może być zastosowana również steroidoterapia. W początkowej fazie zwykle pacjenci przyjmują glikokortykosteroidowe leki przeciwzapalne. Jeśli nos jest drożny, stosuje się je donosowo. Gdy nos jest zatkany lub pacjent dodatkowo cierpi na astmę oskrzelową, leki podawane są doustnie. Niekiedy lekarz może zalecić również przyjmowanie antybiotyków.

Jeżeli leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub polipy nawracają, wówczas niezbędna może okazać się interwencja chirurgiczna. Operacja ma na celu usunięcie polipów, ale często modyfikuje się również anatomię nosa i zatok, aby przywrócić im prawidłowe funkcje i przeciwdziałać nawrotom choroby.

Zabieg operacyjny przeprowadzany jest metodą FESS (funkcjonalna endoskopowa operacja zatok). Polega na usunięciu zmian w obrębie zatok przynosowych i przywróceniu poprawnej wentylacji oraz drenażu zatok. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym poprzez wprowadzanie do otworów nosowych mikronarzędzi chirurgicznych (nie dochodzi do przecięcia skóry na twarzy).

Polipy zatok — profilaktyka

• Dbaj o odpowiednią higienę jam nosowych. Regularnie oczyszczając jamy nosowe, można zmniejszyć ryzyko bakteryjnego i wirusowego zakażenia, a także zapalenia zatok i przewodów nosowych.
• Stosuj środki przeznaczone do higieny nosa, np. izotoniczny roztwór soli morskiej w sprayu, który dodatkowo zawiera szereg składników o działaniu nawilżająco-regenerującym, m.in. wyciąg z aloesu, olejek eukaliptusowy, witaminę A.
• Nawilżaj powietrze, jeśli często przebywasz w suchych pomieszczeniach.
• Unikaj kontaktu z czynnikami drażniącymi, tj. zanieczyszczone powietrze, alergeny, chemikalia.
• Podejmij specjalistyczne leczenie alergii i astmy, jeśli borykasz się z tymi schorzeniami.