Chociaż katar u niemowląt to dość częsta dolegliwość, to jednak nie należy go bagatelizować. Uporczywa wydzielina w nosie może przyczyniać się do trudności w oddychaniu, jedzeniu i spaniu, a nawet prowadzić do poważniejszych powikłań zdrowotnych.
Katar u niemowląt może mieć różne przyczyny i przebieg. Nie zawsze rodzice są w stanie domowymi sposobami złagodzić uporczywe dolegliwości. Niezbędna jest wówczas wizyta u pediatry, który dokona szerszej diagnostyki i rozwieje wszystkie wątpliwości. Pamiętajmy, że nieleczony, nawracający lub długo utrzymujący się katar może przyczynić się do poważniejszych schorzeń.
Jakie są przyczyny kataru u niemowląt?
- Katar u niemowlaka najczęściej ma podłoże wirusowe. Wirusy przenoszone są drogą kropelkową, więc nietrudno o infekcję u malucha. Może się zarazić nie tylko od innych dzieci, ale również od chorych dorosłych. Wydzielina przy infekcji wirusowej jest wodnista i przezroczysta, niekiedy o szarym zabarwieniu.
- Inną przyczyną kataru są bakterie. Infekcje bakteryjne są rzadsze, a ujawniają się gęstą wydzieliną w kolorze żółtym lub zielonkawym. Niektórym chorobom bakteryjnym objawiających się katarem towarzyszy również wysoka gorączka, nawet 39°C lub więcej.
- Katar może pojawić się również u dzieci, u których zaczyna się etap ząbkowania. Katar spowodowany ząbkowaniem nie wymaga wizyty u lekarza ani specjalistycznego leczenia, chociaż może być uporczywy zarówno dla dziecka, jak i rodzica, więc warto wdrożyć proste, domowe sposoby na złagodzenie objawów. Wydzielina z nosa jest wodnista i przezroczysta, pojawia się dość niepostrzeżenie. Dziecko może mieć również kłopoty z prawidłowym oddychaniem nosem, zasypianiem i staje się rozdrażnione.
- Do przyczyn kataru u niemowląt można zaliczyć szereg różnych czynników zewnętrznych, takich jak m.in. zanieczyszczone lub suche powietrze, a także różnorakie drażniące substancje znajdujące się w powietrzu (np. dym papierosowy, kurz, substancje chemiczne).
- Powodem długo utrzymującej się dolegliwości mogą być również alergeny. Jeśli u malucha przez długi czas utrzymuje się przezroczysty, wodnisty katar, powinniśmy skonsultować się z lekarzem alergologiem. Być może przyczyną jest alergia (np. na sierść zwierząt domowych), która wymaga kompleksowej diagnostyki.
Główne objawy kataru u niemowląt
Katar u niemowlaka może mieć różny kolor i konsystencję w zależności od przyczyny, która go wywołała (np. katar wirusowy — wydzielina przezroczysta i wodnista, katar bakteryjny — wydzielina gęsta, zabarwiona). Jednak wydzielina to tylko jedna spośród kilku innych objawów, które zwykle pojawiają się podczas kataru.
W większości przypadków katar u niemowląt przebiega bez gorączki, chociaż nie jest to regułą — są schorzenia, przy których temperatura ciała może znacząco wzrosnąć. Zwykle zakatarzony maluch jest rozdrażniony, markotny i płaczliwy. Mogą pojawić się kłopoty ze snem. Zwykle ujawnia się również brak apetytu (w tym odmowa ssanie piersi), trudności z przełykaniem, prawidłowym oddychaniem (pojawia się tzw. sapka), podrażnienia skóry noska oraz częste kichanie.
Katar u niemowlaka — kiedy iść do lekarza?
Katar u niemowlaka powinien minąć po ok. tygodniu. Jeśli trwa dłużej, często się powtarza, a jednocześnie towarzyszy mu szereg innych objawów, takich jak, m.in. podwyższona gorączka, przeciągający się płacz, duszności itp., należy skonsultować się z pediatrą.
Często nawracający katar w postaci przezroczystej wydzieliny, a także napady kichania oraz sapka mogą oznaczać reakcję alergiczną, np. na pyłki roślin, sierść zwierząt lub roztocza. W takich przypadkach pediatra może zalecić wizytę u alergologa.
Katar u niemowlaka — powikłania
Niemowlę nie potrafi samodzielnie wydmuchać noska czy wykasłać spływającą do gardła wydzielinę. Co więcej, maluch przez większość czasu leży na pleckach, więc wydzielina bez problemu spływa do gardła, oskrzeli i uszu, gdzie może powodować kolejne stany zapalne. Z tego też powodu nawet błahy katar, który nie będzie prawidłowo leczony i usuwany, może stać się przyczyną poważniejszych dolegliwości.
Częstym powikłaniem jest infekcja uszu, która bez odpowiedniego leczenia może przerodzić się w zapalenie ucha. Nieusuwana wydzielina spływa do ucha, gdzie zasycha, a następnie staje się pożywką dla bakterii. Nieleczony katar może skutkować również zapaleniem zatok, zapaleniem oskrzeli, a nawet zapaleniem płuc.
Katar u niemowlaka — udrażnianie nosa
Kiedy u dziecka pojawia się katar, przede wszystkim należy udrożnić mu nosek, aby mogło swobodnie oddychać. Podczas usuwania wydzieliny oczyszczamy nos również ze wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń i drobnoustrojów, co także ma ogromne znaczenie dla zdrowia niemowlaka.
U dzieci powyżej 6. miesiąca można zastosować wygodny w użyciu spray do nosa na bazie izotonicznego roztworu wody morskiej o właściwościach oczyszczających. Spray działa udrażniająco, zwiększa poziom nawilżenia błony śluzowej, zmniejsza przekrwienie i przyspiesza procesy regeneracyjne śluzówki. Polecany jest jako środek wspomagający przy katarze, stanach zapalnych zatok, katarze siennym, a także podrażnieniach błony śluzowej przy infekcjach i uczuleniach.
Przy gęstym, ropnym katarze wynikającym z infekcji bakteryjnej można udrożnić przewody nosowe z zastosowaniem gumowej gruszki lub specjalnego aspiratora do nosa.
Katar u niemowlaka — domowe sposoby
- Zakatarzonego maluszka do snu należy układać na brzuszku. W takiej pozycji wydzielina z nosa będzie wypływać sama. Jeśli jednak maluch nie jest w stanie samodzielnie podnosić główki, rodzic cały czas powinien przy nim czuwać.
- Innym sposobem jest układanie malucha do snu w taki sposób, aby główka znajdowała się nieco wyżej niż klatka piersiowa. W ten sposób nadmiar wydzieliny będzie spływał, więc nie zatka jam nosowych.
- Dbaj o odpowiednie nawilżenie powietrza w mieszkaniu, szczególnie w sezonie grzewczym. Zbyt niski poziom wilgotności może prowadzić do wysuszenia i podrażnienia błony śluzowej. Najprostszym sposobem jest położenie na grzejniku zamoczonego w wodzie ręcznika.
- Łagodząco na katar działają również ziołowe inhalacje, np. z szałwii, rumianku. Można je wykonywać z zastosowaniem specjalnego inhalatora lub wykorzystując zwyczajne naczynie wypełnione ciepłą wodą. Olejki eteryczne o właściwościach łagodzących mogą być też rozpylone w pokoiku dziecięcym.
- Należy dbać o to, aby dziecko wypijało odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia. Warto też sięgać po napoje z witaminą C, które dodatkowo będą wspierać odporność, np. herbatki owocowe.