Katar często jest bagatelizowany. W myśl powiedzenia “leczony trwa tydzień, a nieleczony siedem dni”, wybieramy tę drugą opcję, czyli nie leczymy i czekamy co stanie się dnia siódmego. Gdy jednak mijają kolejne tygodnie, a dolegliwości minąć nie chcą, istnieje prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z przewlekłym katarem.

Przewlekły katar nie tylko przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu, ale może też wiązać się z długotrwałymi konsekwencjami zdrowotnymi. Nawet po wyleczeniu choroby osłabieniu może ulec zmysł powonienia. Dlatego długo utrzymujący się lub często nawracający nieżyt nosa bez wyraźnej przyczyny powinien skłonić nas do odwiedzenia laryngologa i ustalenia przyczyny choroby.

Czym jest przewlekły katar?

Przewlekły katar to dolegliwość zapalna błony śluzowej nosa, która trwa nieprzerwanie ponad 12 tygodni lub powtarza się w formie napadów. Często bywa następstwem ostrych i powtarzających się zakażeń wirusowych nosa i zatok przynosowych, ale niekiedy występuje jako symptom innych problemów zdrowotnych. Z przewlekłym nieżytem nosa często borykają się osoby starsze, chociaż może przytrafić się w każdym wieku, nawet u dzieci. Pojawia się również u osób cierpiących na choroby krążenia, schorzenia wątroby i nerek oraz cukrzycę. Przyczyną przewlekłego kataru mogą być też zaburzenia hormonalne i niedobory witaminy A. Katar o charakterze przewlekłym wymaga stosownego leczenia, ponieważ może prowadzić do poważnych i długotrwałych powikłań.

Objawy przewlekłego kataru

• Długotrwale utrzymująca się wydzielina z jamy nosowej, często o obfitej śluzowo-ropnej konsystencji
• Obrzęk błony śluzowej nosa spowodowany zaleganiem wydzieliny
• Ograniczona drożność nosa
• Problemy z oddychaniem (oddychanie przez usta)
• Osłabienie powonienia
• Pojawienia się podrażnień, a nawet strupów w obrębie jamy nosowej
• Suchość i nadwrażliwość skóry wokół nosa spowodowane nadmiernym wydostawaniem się wydzieliny i jej ciągłym usuwaniem

Przewlekły katar jako objaw poważniejszego schorzenia

Przewlekły katar nie pojawia się samoistnie. Jego przyczyną często są nieleczone albo niedoleczone infekcje wirusowe lub bakteryjne. U niektórych pacjentów długotrwale utrzymujące się objawy nieżytu nosa mogą wskazywać na poważniejsze problemy ze zdrowiem.

• Przewlekły katar przy częstych infekcjach

Często powtarzające się infekcje wirusowe i bakteryjne dróg oddechowych mogą przyczyniać się do wystąpienia przewlekłego kataru. Nieżyt nosa jest również objawem przewlekłego stanu zapalnego zatok. Niezbędne jest wówczas odpowiednie wyleczenie infekcji. Problemy tego rodzaju zwykle wynikają z niedoborów odporności, więc uzasadnione może być podanie leków stymulujących układ immunologiczny.

• Wady anatomiczne

Przewlekły katar może być spowodowany wadą w budowie anatomicznej, np. skrzywieniem przegrody nosa. W takich przypadkach często niezbędny jest zabieg chirurgiczny.

• Przewlekły katar alergiczny

Wodnistej wydzielinie z nosa towarzyszy zwykle szereg innych objawów, m.in. zaczerwienienie spojówek, łzawienie, kichanie, wysuszona i podrażniona śluzówka, kaszel. Katar pojawia się wyłącznie po kontakcie z alergenem, przy czym reakcja alergiczna może ujawniać się sezonowo lub przez cały rok, w zależności od aktywności alergenu w środowisku. Diagnoza może zostać postawiona wyłącznie przez lekarza na podstawie przeprowadzonych badań, np. testów alergicznych.

• Naczynioruchowy przewlekły katar

Naczynioruchowy przewlekły katar to dość powszechna dolegliwość. Wynika z nadreaktywności błony śluzowej nosa. Do przyczyn zaliczamy m.in. zmiany temperatur,  suche, zimne lub zbyt gorące powietrze, działanie drażniących substancji chemicznych (m.in. zanieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy), intensywne zapachy. Nadreaktywność błony śluzowej spowodowana jest zmianami przewodnictwa nerwowego, nadwrażliwością receptorów, uszkodzeniem nabłonka lub nagromadzeniem komórek zapalnych w śluzówce. Leczenie powinno odbywać w konsultacji z lekarzem. Najczęściej wystarczą środki farmakologiczne, ale niekiedy istnieje konieczność wykonania zabiegu chirurgicznego w celu wyeliminowania chorobowo zmienionych tkanek lub nieprawidłowych połączeń nerwowych.

• Zanikowy przewlekły nieżyt nosa

Dolegliwości wynikają z zaburzeń w obrębie błony śluzowej, która staje się podrażniona, cienka i nie spełnia swoich najważniejszych funkcji. Do objawów tego schorzenia zaliczamy: suchość w nosie, uczucie zatkania nosa, wydzielina o nieprzyjemnym zapachu, podrażnienia i strupy, niekiedy również krwawienia z nosa. Do zanikowego nieżytu nosa zaliczamy ozenę, czyli przewlekły katar o nieprzyjemnym zapachu występujący głównie u kobiet w wieku przekwitania.

• Przerostowy przewlekły nieżyt nosa

W tym przypadku, w przeciwieństwie do zanikowego nieżytu, mamy do czynienia z pogrubieniem błony śluzowej. Na śluzówce powstają wówczas narośle i polipy. W większości przypadków niezbędne jest usunięcie przerostowych zmian.

Co robić, gdy masz przewlekły katar?

Każdy rodzaj przewlekłego kataru powinien zostać zdiagnozowany przez lekarza, który na podstawie swojej oceny zaleci stosowną metodę leczenia. W większości przypadków zalecana jest terapia farmakologiczna, jednak niekiedy może istnieć konieczność wykonania zabiegu chirurgicznego.

Poza terapią rekomendowaną przez lekarza w leczeniu przewlekłego kataru ważne jest utrzymanie drożności nosa i regularne oczyszczanie jam nosowych. Do codziennej higieny nosa można stosować izotoniczne roztwory soli morskiej w postaci sprayu. Oprócz oczyszczania trzeba również zadbać o odpowiednie nawilżenie, łagodzenie podrażnień i obrzęków oraz wspieranie błon śluzowych w prawidłowej regeneracji. Na otarcia i podrażnienia naskórka wokół nosa warto zastosować maść nawilżająco-regenerującą.