Katar pojawiający się u dziecka kilka razy do roku zwykle nie jest powodem do obaw. Gdy jednak maluch niemal cały czas jest zakatarzony, warto wziąć sprawy w swoje ręce. Przewlekły katar u dzieci może być symptomem poważniejszych dolegliwości.

Ciągły katar, uczucie blokady nosa, podrażniona śluzówka – to częste dziecięce dolegliwości, które niepokoją rodziców. Zwykle wynikają z nawracających infekcji górnych dróg oddechowych, ale mogą też mieć zupełnie inne podłoże.

Czy to zwykły katar, czy może przewlekły?

Katar bardzo często pojawia się przy ostrej infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. Stanowi jeden z objawów przeziębienia, rzadziej zapalenia zatok. Pojawia się wraz z innymi dolegliwościami, takimi jak kaszel, osłabienie organizmu, podwyższona gorączka, drapanie w gardle itp. Gęsta, ropna wydzielina z nosa może ujawnić się również w wyniku zakażenia bakteryjnego. W obu przypadkach katar powinien minąć wraz z pozostałymi symptomami.

Przewlekły katar to taki, który trwa nieprzerwanie lub wykazuje tendencję do częstych nawrotów. Najważniejszymi objawami przewlekłego nieżytu nosa są przede wszystkim:

• wypływająca wodnista, śluzowa lub śluzowo-ropna wydzielina
• zaleganie wydzieliny
• obrzęk błon śluzowych
• uczucie zatkanego nosa wynikające ze zmniejszenia drożności
• napady kichania z wydzielaniem obfitej wydzieliny
• mokry, gardłowy kaszel wynikający ze spływania wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła
• trudności w oddychaniu
• czasami pojawia się też: utrata powonienia, nieprzyjemny zapach wydzieliny z nosa, obecność strupów w nosie

Maluch ciągle zakatarzony. Czy to na pewno katar przewlekły?

Często nawracający katar u dziecka oraz obrzęk śluzówki nosa zwykle są objawami infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. Dzieci, które uczęszczają do żłobka lub przedszkola, mogą wielokrotnie przechodzić infekcje wirusowe z katarem. Nawet kilka infekcji w okresie od września do czerwca nie jest niczym nadzwyczajnym. Maluchy bardzo szybko się zarażają. Często się zdarza, że po prawidłowo przeprowadzonej kuracji i zaniku wszystkich objawów dziecko wraca do przedszkola, po czym po tygodniu znów pojawia się katar, obrzęk nosa i kaszel. W takich sytuacjach może się wydawać, że dziecko jest cały czas zakatarzone. Nie oznacza to jednak, że mamy do czynienia z katarem przewlekłym.

Co można wtedy zrobić? Przede wszystkim wzmacniać odporność organizmu dziecka. Nos należy regularnie oczyszczać i nawilżać, stosując izotoniczne roztwory soli morskiej.

Przyczyny przewlekłego kataru

Niestety przewlekły nieżyt nosa może mieć też inne przyczyny, niezwiązane z ostrą infekcją wirusową. Do najczęstszych przyczyny ciągłego kataru u dzieci zaliczamy przede wszystkim:

• Zespół zaciekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Jest to bardzo częsta przyczyna kataru i kaszlu u dzieci przedszkolnych. Leczenie zwykle przebiega podobnie jak w przypadku ostrego kataru infekcyjnego. Problematyczne jest jednak zdiagnozowanie zespołu zaciekania wydzieliny. Aby postawić trafną diagnozę, należy wcześniej wykluczyć inne przyczyny. Laryngolog musi dokonać oceny stanu układu limfatycznego okolicy jamy nosowo-gardłowej. Oprócz nieżytu nosa zwykle pojawiają się u dziecka inne symptomy, takie jak: chrapanie, krótkotrwałe bezdechy, często otwarte usta, zmęczenie.

• Stan zapalny zatok

Objawia się obfitym, ropnym, gęstym katarem u dziecka, a także okresowym bólem zatok i głowy (szczególnie podczas zmiany pozycji głowy). Zwykle wówczas niezbędne jest wdrożenie leczenia z zastosowaniem kropli antybiotykowych, sterydowych lub nawet antybiotyku ogólnego.

• Alergiczny nieżyt nosa

Przezroczysty, wodnisty katar u dziecka, któremu towarzyszą napady kichania, świąd nosa, zaczerwienienie spojówek, łzawienie, może wskazywać na reakcję alergiczną. Objawy nasilają się wyłącznie pod wpływem kontaktu z alergenem, np. podczas spaceru w parku w okresie pylenia roślin. Nieżyt nosa wraz z obrzękiem śluzówki i blokadą jam nosowych może być spowodowany alergenami sezonowymi, np. pyłkami roślin, lub całorocznymi, np. pleśnie, roztocza kurzu domowego. W przypadku podejrzenia kataru alergicznego należy skontaktować się z alergologiem. Tylko na podstawie postawionej diagnozy i zaleceń lekarza można podawać dziecku leki łagodzące objawy alergii. Podawanie leków przeciwhistaminowych w innym przypadku jest nieuzasadnione.

• Ciało obce w jamie nosowej

Katar i uczucie ciągłego zatkania nosa mogą ujawniać się również z powodu ciała obcego w jamie nosowej, np. guzika, niewielkiego elementy zabawki, ziarnka grochu itp. Jeśli ujawnia się ropna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu, warto udać się do laryngologa, który sprawdzi drożność nosa.

• Podrażnienie śluzówki

Nieustanne “pociąganie” nosem, pokasływanie, podrażnienia i wysuszenie śluzówki dróg oddechowym może być wynikiem suchego powietrza w mieszkaniu lub narażania dziecka na dym papierosowy. W takim przypadku wystarczy zastosować odpowiednie środki zaradcze, czyli stosownie nawilżać pomieszczenia i zaprzestać (bezwzględnie!) palenia w obecności dziecka, a katar powinien ustąpić.

Łagodzenie objawów przewlekłego kataru

W przypadku każdej z powyżej opisanych dolegliwości lekarz powinien zalecić indywidualnie dobraną terapię. Niezbędna jest prawidłowa higiena jam nosowych oraz systematyczne nawilżanie i odżywianie błon śluzowych. Zalegająca wydzielina w nosie stanowi doskonałe środowisko dla szybko namnażających się wirusów i bakterii, więc należy oczyszczać jamy nosowe z zastosowaniem izotonicznego roztworu wody morskiej.

W leczeniu przewlekłego kataru u dzieci ważną rolę odgrywa nawilżanie i odżywianie śluzówki. Pomocniczo warto więc stosować preparaty o takim działaniu, np. w formie wygodnych sprayów.