Niealergiczny nieżyt nosa bardzo często jest bagatelizowany. Zwykły katar, częste kichanie, suchość w nosie — większość osób uważa, że tego rodzaju objawy nie są groźne dla zdrowia i wcześniej czy później miną same. Problem zauważamy dopiero wówczas, gdy dolegliwości, zamiast zanikać, zaczynają coraz bardziej uprzykrzać nam codzienne funkcjonowanie.

Niealergiczny nieżyt nosa to dolegliwość, której przyczyną nie jest ani alergia, ani infekcje wirusowe, bakteryjne czy grzybicze. Ujawniające się symptomy, takie jak nadmierna wydzielina z nosa, kichanie, obrzęki jam nosowych, występują w wyniku różnorodnych czynników i zależą zarówno od indywidualnych cech organizmu, stanu zdrowia, jak i specyfiki środowiska zewnętrznego.

Problemy z niealergicznym nieżytem nosa zwykle związane są z nadreaktywnością błony śluzowej. Do wzmożonej nadreaktywności śluzówki może dochodzić w wyniku m.in. uszkodzenia nabłonka, zwiększonej pobudliwości receptorów, zmian przewodnictwa nerwowego w obwodowym i ośrodkowym układzie nerwowym itp.

Zawodowy nieżyt nosa

Zawodowy nieżyt nosa — zgodnie ze swoją nazwą — występuje w miejscu pracy, a wywołany jest przez substancje występujące w powietrzu. Czynników przyczyniających się do powstawania kataru i uczucia zatkanego nosa może być bardzo wiele i zwykle wiążą się ze specyfiką środowiska, w jakim na co dzień wykonuje swoje obowiązki pracownik.

Zaliczamy do nich m.in.:

• czynniki fizyczne (pyłki drzew, węglowe, bawełniane, cząsteczki cementowe itp.)
• czynniki chemiczne (dwutlenek siarki, chrom, arsen, formalina, siarkowodór itp.)
• czynniki biologiczne (środki grzybobójcze, pestycydy, detergenty)
• czynniki klimatyczne (gorące lub zimne powietrze, zmiany temperatur, promieniowanie podczerwone

Bardzo ważne jest jak najwcześniejsze zdiagnozowanie dolegliwości i podjęcie stosownego leczenia, ponieważ zawodowy nieżyt nosa w bardzo wielu przypadkach jest początkiem astmy zawodowej.

Hormonalny nieżyt nosa

Z nieżytem nosa wywołanym przez hormony najczęściej spotykają się kobiety w ciąży. Typowe dla nieżytu symptomy pojawiają się zwykle w drugiej połowie ciąży. Przyczyną jest podwyższone stężenie estrogenów, które blokują acetylocholinę i zwiększają odczyny cholinergiczne błony śluzowej nosa. Konsekwencją są zmiany w obrębie śluzówki, objawiające się nad aktywnością gruczołów surowiczo-śluzowych. Dolegliwości mijają zwykle po porodzie.

Hormonalny nieżyt nosa może występować również w okresie dojrzewania, w czasie cyklu miesiączkowego, przy niedoczynności tarczycy lub akromegalii. Również u osób w wieku podeszłym, po 65. roku życia, może pojawiać się nadprodukcja wodnistej wydzielina z nosa wywołana przez zaburzenia hormonalne.

Nieżyt nosa w wyniku działania środków drażniących

Dolegliwości wywołane działaniem środków drażniących zwykle pojawiają się u osób, które wykazują dużą wrażliwość na różnorodne substancje, głównie chemiczne, o mocnym, intensywnym aromacie. Warto dodać, że najczęściej są to środki, które u większości ludzi nie powodują dolegliwości, np. perfumy, detergenty, a nawet mocno przyprawione potrawy o silnym zapachu. Nieżyt nosa spowodowany środkami drażniącymi częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.

Nieżyt nosa w wyniku działania żywności

Nieżyt nosa po spożyciu gorącej lub/i pikantnej potrawy jest dość powszechną reakcją na aktywację przywspółczulną wywołaną przez inhalację zapachu składników pożywienia. Objawia się gwałtownym wyciekiem z nosa, któremu towarzyszą zaczerwienienie twarzy i pocenie się.

Wydzielina z nosa może pojawiać się również po spożyciu alkoholu, który powoduje fizjologiczne rozszerzenie naczyń krwionośnych i przyczynia się do niedrożności przewodów nosowych.

Zanikowy nieżyt nosa

Zanikowy nieżyt nosa następuje w wyniku zmian zachodzących w obrębie błony śluzowej, która stopniowo staje się coraz cieńsza. Zanikające gruczoły śluzowe i surowicze przestają produkować wydzielinę, co w konsekwencji prowadzi do wysuszenia śluzówki. W jamie nosowej tworzą się strupy, które niekiedy wydzielają nieprzyjemny zapach. Przewody nosowe stają się nadmiernie szerokie, a mimo to chorzy bardzo często skarżą się na problemy z oddychaniem przez nos.

Zanikowy nieżyt nosa występuje w dwóch postaciach:

• pierwotny zanikowy nieżyt nosa, czyli ozena
• wtórny zanikowy nieżyt nosa, objawiający się u pacjentów po przebytych operacjach w obrębie jam nosowych i zatok przynosowych oraz u osób przebywających zapylonym i zanieczyszczonym chemicznie środowisku

Leczenie niealergicznych nieżytów nosa

Leczenie niealergicznych nieżytów nosa polega przede wszystkim na eliminacji czynników, które wywołały dolegliwości, co często wiąże się np. z koniecznością noszenia masek i filtrów ochronnych, odstawienia leków, unikania substancji drażniących, a nawet zmiany stanowiska pracy.

Dolegliwości można złagodzić, regularnie oczyszczając i nawilżając jamę nosową, np. roztworem fizjologicznym lub wodą morską. Stosowna pielęgnacja jam nosowych pomaga zregenerować śluzówkę, zmniejszyć obrzęk czy podrażnienia w obrębie jam nosowych.

W przypadku ciężkich objawów nieżytu nosa zaleca się kontakt z lekarzem, który może zalecić np. przyjmowanie leków obkurczających błonę śluzową nosa. W sytuacji zmian anatomicznych w strukturze nosa specjalista może zalecić leczenie chirurgiczne.