Uporczywy katar, który utrzymuje się przez kilkanaście dni, a do tego uciskający ból w okolicy twarzy i głowy zwykle wskazują na zapalenie zatok przynosowych. To dość powszechna dolegliwość, która może pojawić się jako powikłanie nawet po zwykłym przeziębieniu. Jak skutecznie wyleczyć zapalenie zatok?

Pierwsze objawy zapalenia zatok zwykle są ignorowane, ponieważ do złudzenia przypominają standardowy katar. Bardzo szybko jednak pojawia się również ból głowy, szczególnie w okolicy czoła i nasady nosa. Takie symptomy najczęściej wskazują, że w zatokach pojawił się stan zapalny. Jeśli objawy nie są nasilone, można skutecznie poradzić sobie z nimi, stosując domowe sposoby. Jeżeli jednak zapaleniu towarzyszy mocny dyskomfort, utrzymujący się niepokojąco długo, niezbędna jest wizyta u specjalisty, który dokona fachowej oceny stanu zdrowia i zasugeruje stosowne leczenie.

Główne przyczyny zapalenia zatok?

Najczęściej przyczyną zapalenia zatok jest zakażenie wirusowe, niekiedy bakteryjne, a znacznie rzadziej grzybicze. Szczególnie narażone są osoby z niedoleczonymi lub nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych. Problemy z zatokami często dotykają alergików i astmatyków. Pojawiają się również u osób z nieprawidłowościami anatomicznymi, takimi jak np. skrzywienie przegrody nosa, przerost migdałków podniebiennych lub gardłowych. Co ciekawe, zapaleniu zatok może sprzyjać próchnica zębów.

Jaka jest przyczyna bólu w zatokach? Zatoki przynosowe, czyli niewielkie jamy powietrzne w obrębie czaszki, są połączone kanalikami z jamą nosową. Powietrze i śluz powinny bezproblemowo przemieszczać się przez te kanaliki. Jeśli jednak w tkance wyściełającej zatoki pojawia się stan zapalny, wytwarzająca się wydzielina zatyka je, przez co powietrze nie może wydostać się na zewnątrz i uciska na ściany zatok. Wtedy właśnie pojawia się uporczywy ból w okolicach twarzy i głowy.

Jakie są objawy zapalenia zatok?

Zatok przynosowych jest kilka, dlatego specyficzny ból może ujawniać się w różnych okolicach głowy i twarzy.

• Zapalenie zatok czołowych objawia się bólem w okolicy czoła.
• Zapalenie zatok szczękowych przyczynia się do bólu górnej szczęki, zębów i ucisku w okolicy policzków.
• Zapalenie zatok sitowych (ostre zapalenie zatok przynosowych) objawia się bólem i obrzękiem powiek i okolic oczu. Dodatkowo zwykle pojawia się zatkanie nosa, bolesność uciskowa boków nosa i utrata powonienia.

Ból zwykle nasila się rano, a także przy pochylaniu głowy do przodu. W większości przypadków przy infekcji zatok pojawia się również katar. Jeśli wydzielina z nosa jest wodnista i przezroczysta, mamy do czynienia z zapaleniem wywołanym przez wirusy. Zakażenie bakteryjne objawia się gęstą, ropną wydzieliną.

Do objawów towarzyszących bólowi i wydzielinie z nosa zaliczamy:

• gorączkę
• złe samopoczucie i osłabienie organizmu
• brak apetytu
• niekiedy kaszel z powodu wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła

Domowe sposoby na zapalenie zatok

Jeśli dolegliwości związane z zapaleniem zatok nie są bardzo uciążliwe, a choroba dopiero się zaczęła, można próbować złagodzić przykre dolegliwości domowymi sposobami, prowadząc do ich całkowitego wyeliminowania.

• Woreczki z ciepłą solą, gorczycą lub grochem.

  Do woreczków należy wrzucić nieco grochu, gorczycy albo soli (kuchennej lub jodowo-bromowej), a następnie podgrzać na patelni lub w piekarniku do ok. 60°C (nie mogą być za gorące, by nie poparzyć skóry). Następnie przykładamy woreczki do bolących miejsc na twarzy i głowie do kilku razy dziennie. Gdy śluz zacznie spływać, należy delikatnie oczyścić z niego nos.

• Inhalacje ziołowe.

  Aromat ziół połączony z ciepłą parą wodną pomaga złagodzić ból, ułatwić oddychanie i rozrzedzić wydzielinę. Sprawdzą się inhalacje z roztworu soli morskiej lub kuchennej (jeśli dokucza ci wyłącznie ból u nasady nosa), ziół np.: rumianku, tymianku, mięty pieprzowej szałwii (o działaniu rozkurczowym) lub olejków eterycznych np. eukaliptusowego, majerankowego, kamforowego, lawendowego, z mięty pieprzowej. Aby przygotować inhalację, należy wlać do miski gorącą wodę (ok. 2 l), dodać — zgodnie z wyborem — sól (4-6 łyżek), zioła (ok. 50 gramów) lub kilka kropel wybranego olejku eterycznego, a następnie nakryć głowę ręcznikiem i w pozycji pochylonej wdychać armaty przez ok. 10 minut codziennie przez ok. 7 dni.

• Maści rozgrzewające.
  

  Najlepiej sięgnąć po maść eukaliptusową, rozmarynową, sosnową, kamforową lub jałowcową. Działają lekko przeciwbólowo i udrażniająco na zatoki. Wystarczy niewielką ilość maści wmasować w okolicę czoła i skroni, a następnie przewiązać głowę ciepłą opaską.

• Oczyszczanie i higiena nosa.

  W zapaleniu zatok bardzo ważne jest regularne oczyszczanie nosa z wydzieliny oraz odpowiednia pielęgnacja jam nosowych. Zabiegi higieniczne wykonane z zastosowaniem aptecznych preparatów mają na celu wyeliminowanie czynników sprzyjających procesowi zapalnemu. Niezbędne jest również stosowne nawilżenie i odżywienie błony śluzowej nosa. Pomocne będą przy tym np. spraye do nosa na bazie roztworu wody morskiej z dodatkowymi składnikami pielęgnacyjnymi, np. kwasem hialuronowym, glicerolem, prowitaminą B5, witaminą A, wyciągiem z aloesu itp.

Diagnostyka i leczenie farmakologiczne zapalenia zatok

Jeśli dolegliwości utrzymują się dłużej niż 7-10 dni, a domowe sposoby nie pomagają, niezbędna jest wizyta u lekarza. Leczenie farmakologiczne najczęściej wiąże się z koniecznością stosowania leków obkurczających naczynia błony śluzowej, środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, leków przeciwhistaminowych i antybiotyków.

Jeśli antybiotyki nie działają, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań, takich jak np. badania mikrobiologiczne (posiew), endoskopię nosa i zatok, tomografię komputerową (znacznie rzadziej zdjęcie rentgenowskie zatok).

Zabiegi na zapalenia zatok

W przypadku chorych, u których terapia farmakologiczna nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a zapalenie zatok jest przewlekłe i nawracające, może istnieć konieczność przeprowadzenia specjalistycznego zabiegu. Do najczęściej wykonywanych zabiegów zaliczamy funkcjonalną endoskopową operację zatok, septoplastykę (korekcja przegrody nosa) lub polipektomię.

Przeczytaj również artykuł: Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u dzieci